"...maar de computer kan helemaal niet schaken en zal dat ook nooit kunnen, althans de eerste tweeduizend jaar niet, want daarvoor is een technologie nodig, die nog geheel achter de horizon ligt en het wordt langzamerhand tijd dat nog eens duidelijk te zeggen!"Met deze woorden nam schaakgrootmeester Hein Donner in 1981 een duidelijk standpunt in. We zijn inmiddels een kwart eeuw verder en elke schaker weet dat Donner er volkomen naast zat. Gelukkig heeft de in 1988 overleden grootmeester de ondergang van de menselijke geest tegen 'dat ding' niet meegemaakt. Het zou zijn ongebreidelde optimisme een flinke deuk bezorgd hebben. De moderne profschaker geneert zich er allang niet meer voor dat hij niet zonder hulp van de computer kan. Bij de voorbereiding op de tegenstander zijn de databases met miljoenen partijen onontbeerlijk en er verschijnt zelden een analyse die zonder de hulp van Fritz tot stand gekomen is.
Vergeleken met het computerschaak staat het computerbridge nog maar in de kinderschoenen. De vraag die je je als belangstellende natuurlijk stelt, is of het dezelfde kant op zal gaan. Komt er een moment dat je als mens ook volkomen kansloos zult zijn? Een niet zo makkelijk te beantwoorden vraag. Om te beginnen wordt er aan computerbridge met veel minder mankracht gewerkt dan aan computerschaak. Bovendien is het bij bridge een stuk moeilijker situaties en strategieën te omschrijven. In tegenstelling tot een schaakstelling, waar alle stukken en pionnen zichtbaar zijn, is bij bridge immers niet alle informatie bekend. Je kan domweg niet alle kaarten zien en moet aannames maken. Het is daarbij essentieel om te 'begrijpen' waarom je tegenstander (of partner!) een bepaald bod heeft gedaan of een bepaalde kaart heeft gespeeld. In feite is computerbridge uit wetenschappelijk oogpunt (Artificial Intelligence) veel interessanter dan de open-informatiesystemen zoals schaken, dammen, go, enzovoort. In plaats van koffiedik kijken en proberen te voorspellen hoe sterk een computer ooit zal kunnen bridgen is het een stuk eenvoudiger de huidige stand van zaken te analyseren. Na viermaal het WK-computerbridge gewonnen te hebben, leek het ons daarom een aardig idee eens te kijken hoe Jack het er tegen de Nederlandse top vanaf brengt. Op onze uitnodiging reageerden de volgende paren:
| Ton Bakkeren | - | Huub Bertens |
| Jan van Cleeff | - | Vincent Kroes |
| Paul Felten | - | Erik van Valen |
| Erik Janssen | - | Jeroen Top |
| Bart Nab | - | Gert Jan Paulissen |
| Anton Maas | - | Bep Vriend |
| Bauke Muller | - | Simon de Wijs |
| Vincent Ramondt | - | Berry Westra |
En op speciale uitnodiging, de Jack-specialisten: |
||
| Just vd Kam | - | Hanneke Kreijns |
Een lijst om 'U' tegen te zeggen! Misschien vinden sommige lezers dat deze tegenstand wel erg hoog gegrepen is. Onze ervaring is echter dat Jack ondanks sommige vreemde (lees 'onmenselijke') acties door de bank genomen al zeer gedegen bridge speelt. Onder Eerste Divisie niveau worden er door de mensen gewoon teveel fouten gemaakt. Dat zijn geen fouten, omdat het spel op dat moment te moeilijk is, maar gewoon concentratiefouten of onnodige 'vergissingen', die voor een mens nu eenmaal bijna niet te vermijden zijn. Wedstrijden tegen Tweede Divisie of lager wint Jack inmiddels met gemak. Een typisch voorbeeld is onderstaand spel uit een testmatch tegen een ervaren Tweede Divisiepaar.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
Het is spel 26 uit een set van 28 en ongeveer halftwaalf 's avonds. Voor een
computer zijn deze gegevens onbelangrijk, maar een mens heeft na drie uur spelen
al heel wat van zijn kruit verschoten. Na de preëmptieve
3
-opening zijn NZ netjes in 4
terechtgekomen. West start zijn singleton ruiten en oost wint 10
met de vrouw. In de tweede slag retourneert oost 2 en
zuid ... gooit een klavertje weg. West troeft en vervolgt klaveren. De leider
wint de slag, troeft een klaveren, slaat A als oost
niet bekent en vertroeft de laatste klaveren. Na deze eliminatie gooit hij
west in met schoppen. Deze speelt echter rustig een hartentje onderuit en mag
later nog een hartenslag maken: één down. Natuurlijk is het afgooien van een
klavertje in slag twee niet handig (harten of een hoge troef is goed) en natuurlijk
zou deze zuidspeler het op een andere moment wel gezien hebben. Maar de praktijk is
helaas zo dat er dan wel weer iets anders verkeerd gaat. Mensen maken nu eenmaal fouten...
Er zijn nog meer factoren die in het voordeel van de computer werken:
In een wedstrijd 'mens tegen machine' komen er dan bovendien nog enkele psychologische factoren bij:
De menselijke geest heeft echter ook hele sterke pluspunten. De belangrijkste is misschien wel het vermogen om flexibel te zijn. Het denken in bits en bytes maakt Jack soms erg star en bovendien gelooft hij alles, wat zijn tegenstander hem vertelt, althans tot het tegendeel bewezen is. De mens is niet alleen in staat om zelf de regels een beetje om te buigen als hij vindt dat de situatie dat vraagt (dat goed inschatten is op zich al een belangrijke eigenschap!), maar bovendien herkent hij het ook eerder bij zijn tegenstander. In deze en de volgende nummers van IMP willen we het computerbridge wat meer onder de aandacht brengen en onder andere verslag doen van de matches van Jack tegen bovengenoemde topparen. Het is moeilijk een voorspelling te doen, maar ik vermoed dat Jack niet onder tafel gespeeld wordt. Wanneer dat inderdaad zo is, duurt het niet lang meer voor de computer bij het bridge dezelfde functie gaat krijgen als bij het schaken. Het vastleggen van internationale toernooien (met bied-en spelverloop) kan toch niet moeilijk zijn? De kaarten zijn immers al voorzien van barcodes en door het aanleggen van databases kan je je voorbereiden op de stijl en biedconventies van je tegenstander. En analyseren met de PC? Ach, eerlijk gezegd controleer ik al tijden mijn artikelen niet meer alleen op spelfouten, maar haal het ook eerst door Jack voordat ik het naar een of andere redactie stuur.
Wim Heemskerk
A 7 4 2
B